Laserowe usuwanie zmian skórnych (m.in. zamykanie naczynek)
Słowo LASER jest akronimem powstałym z pierwszych liter angielskiego zwrotu Light Amplification by Stymulated Emission of Radiation i oznacza wzmocnienie światła dzięki pobudzonej emisji promieniowania. Światlo emitowane przez laser jest monochromatyczne (o tej samej długości fali), spójne, wycelowane (emitowane w sposób równoległy i nie ma tendencji do rozbiegania się). Światło laserowe jest przekazywane tkankom za pomocą światłowodu. Skóra naświetlana jest za pomocą końcówki trzymanej w ręku operatora. Światło laserowe może być emitowane w sposób ciągły, prawie ciągły oraz pulsacyjny.
Zasady działania lasera CO2
Laser CO2 emituje wiązkę laserową o długości fali 10.600 nm, która wykazuje powinowactwo do wody, co pozwala na zastosowanie tego typu lasera głównie do odparowywania i koagulacji tkanek. Początkowo laser CO2 wykorzystywano podczas zabiegów chirurgicznych, dzięki właściwościom zamykania drobnych naczyń był wykorzystywany do zabiegów usuwania zmian nowotworowych, leczenia oparzeń i odleżyn. W 1993 roku do użytku zostały wprowadzone lasery CO2 wysokoenergetyczne, wyposażone w skaner, o krótkim impulsie, które znacząco zmniejszyły liczbę najczęściej występujących powikłań – bliznowacenia.
Oddziaływanie wiązki laserowej na skórę
Kluczowym warunkiem powstania efektu działania światła laserowego na skórę jest jego pochłonięcie przez wodę tkankową, co powoduje zamianę energii elekromagnetycznej na energię cieplną. Wzrost temperatury dotyczy niewielkiej okolicy poddanej zabiegowi tkanki obejmującej okolice plamki. Plamka jest to powierzchnia o kształcie koła, którego częścią centralną jest oś wiązki promieniowania. Promień zogniskowany umożliwia precyzyjne usuwanie tkanek poprzez cięcie. Przy rozproszonym promieniu i mniejszej ilości energii przypadającej na powierzchnię uzyskujemy w efekcie powierzchowne odparowanie zmian skórnych (m.in. brodawek wirusowych, narośli skórnych, niektórych znamion przydatkowych, włókniaków czy kłykcin).
Lasery CO2 nowej generacji (superpulsacyjny, ultrapulsacyjny) wytwarzają impulsy trwające od 250 µs do 1ms. Umożliwia to kontrolę głębokości odparowania skóry, bez uszkodzenia okolicznych tkanek. Zaletą laserów CO2 jest krótki czas trwania impulsu w porównaniu do czas relaksacji termicznej skóry, co wpływa na redukcję wystąpienia potencjalnych blizn oraz satysfakcjonujący efekt terapeutyczny i kosmetyczny.
Wskazania dermatologiczne
Laseroterapia ablacyjna (laser CO2) znajduje zastosowanie w usuwaniu licznych zmian skórnych, takich jak:
- gruczolaki potowe,
- brodawki łojotokowe,
- włókniaki miękkie,
- naczyniakowłókniaki,
- brodawki wirusowe,
- rogowacenie słoneczne,
- rak podstawnokomórkowy – niektóre postacie,
- kłykciny kończyste,
- guzowatość nosa w przebiegu trądziku różowatego.
Przeciwwskazania
Przeciwwskazaniami bezwzględnymi do zabiegów chirurgicznych naświetlań laserowych są:
- stosowanie leków obniżających krzepliwość krwi,
- uogólniona choroba nowotworowa,
Do względnych przeciwwskazań zabiegów ablacji laserowej zaliczamy: tendencje do tworzenia blizn przerostowych i koloidów, aktualnie trwającą kurację izotretinoiną, opaleniznę.
Objawy niepożądane
Objawy niepożądane mogą być ostre i polegać na wystąpieniu obrzęku, rumienia i bólu. W późniejszym okresie może rozwinąć się infekcja bakteryjna lub wirusowa. Najczęściej występującym objawem niepożądanym są przebarwienia lub odbarwienie skóry w miejscu usuniętych zmian skórnych.
Znieczulenie miejscowe
Zabiegi leseroterapii ablacyjnej mogą być poprzedzone zastosowaniem znieczulenia miejscowego. Często stosowanym preparatem znieczulającym jest krem EMLA, który aplikuje się w postaci opatrunku okluzyjnego na minimum 1 godzinę przed zabiegiem. Innym rodzajem znieczulenia jest znieczulenie miejscowe: 1% lub 2% lidokainą.
Laserowe usuwanie włókniaków miękkich
Włókniaki miękkie to drobne uszypułowanie wykwity skórne najczęściej zlokalizowane na skórze szyji, w okolicy pach, fałdów skórnych (np. pachwinowych). Zabieg laseroterapii ablacyjnej jest krótki, bezbolesny - przeprowadzony w znieczuleniu miejscowym. Czas gojenia ran po zabiegu wynosi kilka dni.
Laserowe usuwanie gruczolaków potowych
Gruczolaki potowe to łagodne nowotwory przydatkowe wywodzące się ze śródnaskórkowej części przewodów potowych gruczołów ekrynowych. W obrazie klinicznym zazwyczaj dominują liczne grudki koloru skóry zlokalizowane na powiekach dolnych. Najczęściej w przypadku pojedynczych zmian stosowane jest wycięcie chirurgiczne ze zszyciem, natomiast ablacja laserem CO2 zalecana jest w przypadku mnogich wykwitów. Z powodu najczęstszej lokalizacji na powiece dolnej, policzkach, szyji zabieg poprzedzony jest zastosowaniem miejscowego znieczulenia. Czas pielęgnacji rany po zabiegu wynosi 2-3 dni. Zaleca się unikanie ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe oraz stosowanie preparatów fotoprotekcyjnych o wysokim wskaźniku ochrony przeciwsłonecznej do 4 tygodni po zabiegu.
Laserowe usuwanie rogowacenia łojotokowego oraz brodawek łojotokowych
Rogowacenie łojotokowe to łagodne brodawkowate, lekko zabarwione zmiany na powierzchni skóry okolicy tułowia pleców, skóry twarzy, które zwykle pojawiają się z wiekiem. Dobry efekt kosmetyczny uzyskać można usuwając za pomocą ablacji laserowej. Brodawki łojotokowe to pojedyncze, często uszypułowane zmiany o brązowej, chropowatej powierzchni zazwyczaj zlokalizowane na bocznych częściach tułowia, w obrębie skóry głowy, okolicach narządów płciowych zewnętrznych. Podczas zabiegu, po zastosowaniu znieczulenia miejscowego lekarz laserowo odparowuje zmiany skórne. Rany goją się z wytworzeniem strupa w czasie od 1-2 tygodni w zależności od okolicy i wielkości zmiany.
Laserowe usuwanie brodawek wirusowych
Większość brodawek wirusowych ustępuje samoistnie. Ablacja laserem CO2 znalazła zastosowanie do usuwania pojedynczych, problemowych (np. brodawki podpaznokciowe) i opornych na leczenie farmakologiczne zmian (brodawki podeszwowe, brodawki zwykłe rąk, brodawki płaskie).
Laserowe usuwanie ognisk rogowacenia słonecznego
Ablacyjna terapia laserowa ognisk rogowacenia słonecznego pozwala na złuszczenie naskórka oraz powierzchownej warstwy skóry właściwej w sposób kontrolowany, przy uzyskaniu w większości przypadków poprawy klinicznej i histologicznej po przeprowadzeniu pojedynczego zabiegu. Stosowanie ablacji laserowej jest postępowaniem najlepszym u pacjentów, u których występują liczne ogniska rogowacenia. Zabieg przeprowadzony jest w znieczuleniu miejscowym. Okres gojenia wynosi zazwyczaj 1-3 tygodni.
Laserowe usuwanie wybranych postaci raka podstawnokomórkowego
Zmiany chorobowe o względnie powierzchownym charakterze mogą być leczone z wykorzystaniem ablacyjnej terapii laserowej. W przypadku pacjentów z zespołem znamionowych raków podstawnokomórkowych znajduje zastosowanie terapia skojarzona: terapia fotodynamiczna, wykorzystywana w przypadkach postaci powierzchownych oraz ablacja laserowa, w przypadkach trudnych do chirurgicznego postępowania. Usunięcie chirurgiczne jest leczeniem z wyboru, gdy zmiana jest duża, zachowuje się w sposób agresywny, zlokalizowana jest w istotnym kosmetycznie lub czynnościowo obszarze, istnieje wysokie ryzyko powikłań.
Do leczenia powierzchownej i drobnoguzkowej postaci raka podstawnokomórkowego, w trudnych do operacji warunkach anatomicznych można zastosować superpulsacyjny laser CO2. Zabieg laseroterapii przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Czas gojenia ran wynosi od 1-4 tygodni w zależności od lokalizacji zmiany.
Laserowe usuwanie kłykcin kończystych
Metody terapeutyczne stosowane w leczeniu kłykcin kończystych można podzielić na inwazyjne i nieinwazyjne. Ze względu na częste, liczne występowanie wykwitów oraz lokalizację na narządach płciowych zewnętrznych, należy znieczulić okolicę poddaną zabiegowi 1% roztworem lidokainy. Zmiany egzofityczne powinny być odparowane w całości z 5 mm brzegiem skóry niezmienionej chorobowo. W przypadku wznowy, kolejne zabiegi powinny być powtarzane raz w tygodniu przez 3 tygodnie.
W niektórych przypadkach kłykcin kończystych w obrębie błony śluzowej narządów płciowych znajduje zastosowanie leczenie miejscowe 5% imiquimodem przez okres trzech tygodni, 2-3 dni w tygodniu. Następnie po sześciu tygodniach od zastosowanego leczenia miejscowego, zaleca się ablacyjną terapię laserową celem odparowania pozostałych tkanek oraz koagulacją dna zmiany. Zalecane jest włączenie miejscowego leczenia 5% imiquimodem przez okres sześciu tygodni od ostatniej ablacji laserowej, celem uniknięcia nawrotów.
Laserowe usuwanie guzowatości nosa w przebiegu rosacea (trądzik różowaty)
Guzowatości powstające przez wiele lat u chorych na trądzik różowaty wymagają ablacji lub usunięcia za pomocą metod chirurgicznych. Zaletą laseroterapii CO2 jest redukcja ryzyka krwawienia śródoperacyjnego z licznych i poszerzonych naczyń krwionośnych. Zalecaną techniką w terapii guzowatości nosa jest tzw. dekortykacja, polegająca na odparowaniu kolejnych warstw przerośniętych tkanek, co chroni przed uszkodzeniem położonej pod nimi chrząstki.
Do znieczulenia pola operacyjnego metodą nasiękową stosuje się 1% roztwór lignokainy z dodatkiem 0,1% roztworu adrenaliny. Zabieg ablacji laserowej laserem superpulsacyjnym ma przebieg dwuetapowy. Początkowo odparowuje się przerosłe zmiany guzowate następnie modeluje się kształtu i wielkości nosa wykorzystując wiązkę laserową o odpowiednich parametrach. W postępowaniu pozabiegowym zaleca się opatrunki jałowe z mupirocyną przez okres 7 dni. Całkowite wygojenie rany następuje po 4 tygodniach.